117/2021 Μονομελές Εφετείο Πατρών.
Σημασία: Τα όρια της ψυχικής οδύνης. Αναλογικότητα κατά τον προσδιορισμό, μεταξύ του σεβασμού στην αξία της ανθρώπινης ζωής που πρέπει να αποζημιωθεί και της περιουσίας του υποχρέου. Η αποζημίωση πρέπει να εύλογη και αναλογική.
Κριθέντα: Αυτοκινητικό ατύχημα. Σύγκρουση οχημάτων. Θανατηφόρες σωματικές κακώσεις. Εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης.
Ο αδόκητος, αιφνίδιος και τραγικός θάνατος προσώπων, που προήλθε από την παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά του οδηγού του ζημιογόνου επιβατικού αυτοκινήτου, προξένησε σε όλους τους ενάγοντες οι οποίοι συνδέονταν μαζί τους με εξ αντικειμένου στενή συγγένεια, πόνο και θλίψη και τους δημιούργησε έντονα αισθήματα λύπης και απογοήτευσης τα οποία είναι δύσκολο να εξαλειφθούν στο μέλλον.
Ειδικώς ως προς την θυγατέρα των θυμάτων, η θανάτωση αμφότερων των γονέων της, υπό τις τραγικές συνθήκες που έλαβε χώρα και μάλιστα της μητέρας της παρουσία της, συγκλόνισε ανεπανόρθωτα τον ψυχικό της κόσμο, διατάραξε τη συναισθηματική της ισορροπία και της δημιούργησε έντονα και βαθύτατα συναισθήματα θλίψης, οδύνης, απογοήτευσης και απαισιοδοξίας, που είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο να εξαλειφθούν ολοσχερώς στο μέλλον.
Για τη νέα θυγατέρα των θυμάτων που απώλεσε τους γονείς της που βρίσκονταν σε νεανική ηλικία (μεταξύ 45 και 50 ετών) η ψυχική οδύνη προσδιορίστηκε στο ποσό των 81.000€ για κάθε γονέα. Για κάθε έναν από τους γονείς των θυμάτων 30.000€ και για κάθε ένα από τα αδέφια των θυμάτων 10.000€.
Το ύψος του ποσού εξετάστηκε κατά την ένσταση του εναγόμενου αν υπερβαίνει την αρχή της αναλογικότητας και είναι υπέρμετρο σε σχέση με την περιουσία του. Η ένσταση απερρίφθη.
Νομικά
Kατά την έννοια του άρθρου 932 ΑΚ, το δικαστήριο της ουσίας, αφού δεχθεί ότι συνεπεία αδικοπραξίας προκλήθηκε σε κάποιο πρόσωπο ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη, καθορίζει στη συνέχεια το ύψος της οφειλόμενης γι’ αυτήν χρηματικής ικανοποίησης, με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής, λαμβάνοντας ιδίως υπ` όψη ως κριτήρια: το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τέλεσης της αδικοπραξίας, τη βαρύτητα του πταίσματος του υπόχρεου, το τυχόν συντρέχον πταίσμα του δικαιούχου και την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των διαδίκων μερών.
Επιβάλλεται όμως, σε κάθε περίπτωση να τηρείται, κατά τον καθορισμό του επιδικαζόμενου ποσού, η αρχή της αναλογικότητας ως γενική νομική αρχή, και δη αυξημένης τυπικής ισχύος (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 του ισχύοντος Συντάγματος) υπό την έννοια ότι η σχετική κρίση του δικαστηρίου, δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια όπως αυτά διαπιστώνονται από τα δεδομένα της κοινής πείρας και την κοινή περί δικαίου συνείδηση σε ορισμένο τόπο και χρόνο, που αποτυπώνονται στη συνήθη πρακτική των δικαστηρίων.
Και τούτο, διότι μια απόφαση, με την οποία επιδικάζεται ένα ευτελές ή υπέρμετρα μεγάλο ποσό, ως δήθεν εύλογο, κατά την ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου, προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης, ευτελίζει, στην πρώτη περίπτωση (όσον αφορά τον παθόντα) τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και στην δεύτερη (όσον αφορά τον υπόχρεο) το δικαίωμα της περιουσίας του, αφού το δικαστήριο επεμβαίνοντας στη διαφορά μεταξύ ιδιωτών πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να τηρεί μια δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα, με παράλληλη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Απόφθεγμα
Το ύψος της αποζημίωσης σε περιπτώσεις ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης πρέπει να ισορροπεί μεταξύ της εύλογης αποζημίωσης για τον δικαιούχο και της προστασίας του δικαιώματος στην περιουσία του υπόχρεου (ώστε να μην εξοντώνεται οικονομικά) και να αποφεύγονται ανισορροπίες στα επιδικασθέντα ποσά.