217/2023 Άρειος Πάγος
Νομική σημασία
Αναδρομική ακύρωση επαγωγής κληρονομιάς και απαλλαγής χρεών από κληρονομιά.
Ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι η αποποίηση κληρονομιάς συνιστά δικαιοπραξία που μπορεί να θεωρηθεί ότι από πλάνηδεν ασκήθηκε εμπροθέσμως.
…………………….
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η πλασματική αποδοχή της κληρονομίας που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποίησης μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης όταν η συναγόμενη, κατά πλάσμα του νόμου, αποδοχή δεν συμφωνεί με τη βούλησή του από ουσιώδη πλάνη. Η πλάνη μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομίας.
Κατά τον Άρειο Πάγο η εσφαλμένη γνώση ή άγνοια, που δημιουργεί την μεταξύ βουλήσεως και δηλώσεως διάσταση, η οποία όταν είναι ουσιώδης θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δηλώσεως λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των προαναφερόμενων νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομίας (Ολ.ΑΠ 858/1990) υπάρχει δε πλάνη περί το δίκαιο της αποδοχής της κληρονομίας και όταν ο κληρονόμος τελεί σε άγνοια που ανάγεται α) στο σύστημα της κτήσεως της κληρονομιάς κατά τον ΑΚ που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο του κληρονομουμένου, οπότε η προθεσμία του άρθρου 1847 ΑΚ δεν αρχίζει γιατί η άγνοια αποκλείει τη γνώση της επαγωγής της κληρονομίας και β) σε άγνοια μόνο της υπάρξεως της προθεσμίας του άρθρου 1847 ΑΚ προς αποποίηση ή της κατά το άρθρο 1850 ΑΚ νομικής σημασίας της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης.(ΑΠ 827/2017, ΑΠ 572/2016, ΑΠ 1041/2015).
Εν προκειμένω οι ενάγοντες δεν πραγματοποίησαν δήλωση αποποίησης κληρονομιάς αλλά δήλωση αποδοχής της με το ευεργέτημα της απογραφής διότι τους ενημέρωσαν πως η αποποίηση προϋπέθετε να πράξουν αναλόγως και άλλες κληρονομικές τάξεις των λοιπών συγγενών τους. Αυτό συνέβη διότι εσφαλμένως, τους είχαν εφησυχάσει ότι πλέον ανταλλάσσονται των κληρονομικών χρεών, δια μόνης της δήλωσης αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής στο πρωτοδικείο.
Κρίθηκε ότι η πλάνη των κληρονόμων ότι είχαν αποποιηθεί την κληρονομιά με τη δήλωση αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής είναι ουσιώδης, καθότι η ως άνω απογραφή τους με το ευεργέτημα της απογραφής και η μη αποποίησή τους εντός τεσσάρων μηνών από την επαγωγή δεν συμφωνούσε με τη βούλησή τους, αναφέρεται δε σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομιάς, ώστε αν οι ενάγοντες γνώριζαν την αληθινή κατάσταση, ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηναν να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης και θα αποποιούνταν την κληρονομιά αντί να την αποδεχθούν με το ευεργέτημα της απογραφής, άλλως θα συνέτασσαν εμπροθέσμως απογραφή.
Έτσι έγινε δεκτή η αναδρομή αναγνώριση της πραγματικής τους βούλησης να αποποιηθούν την κληρονομιά και την επαγωγή χρεών τους εξ αυτής.