Άρειος Πάγος 550/2023
Νομική σημασία:
Η μείωση του εισοδήματος υπόχρεου να πληρώνει πισωτές του βάσει του νόμου περί υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων, και διατροφή σε τέκνο του, μπορεί να οδηγήσει στην μείωση της πληρωμής των πιστωτών του. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει από την μείωση του εισοδήματος να οδηγεί σε διακινδύνευση της ιδίας διατροφής του και των τέκνων του εφόσον θεωρούνται προστατευόμενα μέλη που δικαιούνται διατροφής.
……………….
Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 16 Ν 4161/2013 περί υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων: “Αν τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη δεν είναι επαρκή, το δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τα πάσης φύσεως εισοδήματά του, ιδίως εκείνα από την προσωπική του εργασία, τη δυνατότητα συνεισφοράς του συζύγου και σταθμίζοντας αυτά με τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευομένων μελών της οικογένειάς του, τον υποχρεώνει να καταβάλλει μηνιαίως και για χρονικό διάστημα τριών έως πέντε ετών, κατά την κρίση του, ορισμένο ποσό για ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών του, συμμέτρως διανεμόμενο”.
Για τον προσδιορισμό της ρευστότητας λαμβάνεται υπόψη το εισόδημα του οφειλέτη. H αδυναμία του να ανταπεξέλθει στις οφειλές του κρίνεται συνολικά με βάση τη σχέση ρευστότητάς του προς τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του και αφού ληφθούν υπόψη, εφόσον το ορίζει ο νόμος, οι απαιτούμενες δαπάνες για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών του ίδιου και της οικογένειάς του. Αν η σχέση αυτή είναι αρνητική, με την έννοια ότι η ρευστότητά του δεν του επιτρέπει να ανταποκριθεί στον όγκο των οφειλών του και στην κάλυψη των βιοτικών αναγκών του, υπάρχει μόνιμη αδυναμία πληρωμής. Για την αξιολόγηση της σχέσης ρευστότητας, ληξιπρόθεσμων οφειλών και βιοτικών αναγκών λαμβάνεται υπόψη τόσο η παρούσα κατάσταση ρευστότητας του οφειλέτη όσο και αυτή που διαμορφώνεται κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων (ΑΠ 882/2019, ΑΠ 52/2019, ΑΠ 551/2018).
Με τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου του Αστικού Κώδικα ορίζονται τα προστατευόμενα μέλη, δηλαδή ποια πρόσωπα έχουν εκ του νόμου δικαίωμα διατροφής έναντι του οφειλέτη. Στην έννοια του προστατευόμενου οικογενειακού μέλους κατ` ουσίαν εντάσσεται κάθε πρόσωπο που έχει αξίωση διατροφής από τον οφειλέτη και εξ αυτού του γεγονότος ο οφειλέτης επιβαρύνεται. Με τις διατάξεις των άρθρων 1389 επ. του ΑΚ ορίζεται, ότι οι σύζυγοι έχουν αμοιβαία υποχρέωση για διατροφή τους και κοινή υποχρέωση για διατροφή των τέκνων τους.
Κατά δε το άρθρο 1486 παρ. 1 του ίδιου Κώδικα δικαίωμα διατροφής έχει, μεταξύ άλλων, και το ενήλικο τέκνο, που δεν μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του, την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βιοτικές του συνθήκες ενόψει και των τυχόν αναγκών της εκπαίδευσής του. Ως εκ τούτου το ενήλικο τέκνο, που δεν δύναται να αυτοσυντηρηθεί, εμπίπτει στην έννοια του προστατευόμενου μέλους. Αντίθετα, δεν εμπίπτει στην έννοια αυτή το ενήλικο τέκνο, που είναι υγιές, δεν σπουδάζει και δεν βρίσκεται σε κατάσταση δικαιολογημένης ή χρόνιας ανεργίας.
Το δικαστήριο αναγνωρίζει ότι αν υπάρχει επαρκής αιτιολογία ότι εξαιτίας της οικονομικής κρίσης του υπόχρεου προς πληρωμή και με τις δυσμενείς συνέπειες που είχε στην ελληνική οικονομία η αύξηση των τρέχοντων εξόδων και οι δαπάνες διαβίωσης της μέσης ελληνικής οικογένειας, ο υπόχρεος προς πληρωμή διακινδυνεύει την διατροφή του ιδίου και τέκνων του που υποχρεούται να διατρέχει, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την μείωση της δοσολογίας ή και των οφειλών του προς τις τράπεζες.