Άρειος Πάγος 1462/2023
Νομική σημασία: Η κατάχρηση δικαιώματος ως λόγος ακύρωσης απόφασης Γ.Σ. μειοψηφούντων εταίρων
Πλειοψηφούντες μέτοχοι που λειτουργούσαν και με αμοιβές ως διευθυντικά στελέχη της εταιρείας ενήργησαν καταχρηστικά κατά την ψηφοδοσία διανομής κερδών της Γ.Σ. την οποία αποφάσισαν να μεταθέσουν για επόμενα χρόνια για να εισπράξουν οι ίδιοι αμοιβές ως αποζημιώσεις. Έτσι ανέβαλαν τη διανομή κερδών που είναι το πιο ισχυρό δικαίωμα των μετόχων σε μια κεφαλαιουχική εταιρεία. Η απόφαση αυτή ακυρώθηκε από απλούς μετόχους της εταιρείας που εκπροσωπούσαν μειοψηφία στο μετοχικό κεφάλαιο, στη βάση ότι ήταν καταχρηστική, και όχι προς το πραγματικό συμφέρον της εταιρείας.
………….
Το δικαστήριο έκρινε ότι αυτά τα διευθυντικά στελέχη και παράλληλα πλειοψηφικοί μέτοχοι της εταιρείας, κατά παράβαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των μετόχων, της υποχρέωσης πίστης και της αρχής της αναλογικότητας, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι έχουν τον πλήρη διοικητικό έλεγχο της εταιρείας ως πλειοψηφούντες, δρώντας ανήθικα, εκμεταλλεύτηκαν την εξουσιαστική θέση ισχύος τους έναντι των λοιπών μετόχων για να αντλήσουν οι ίδιοι αθέμιτα πλεονεκτήματα, βάσει συντονισμένου σχεδίου και στοχευμένα προς βλάβη της μειοψηφίας και καταχρώμενοι την ιδιότητά τους ως μέλη του Δ.Σ. της εταιρείας, ενέκριναν τις οικονομικές καταστάσεις διά της οποίας εγκρίσεως άντλησαν άμεσα και έμμεσα οικονομικά οφέλη από τα κέρδη της εταιρείας και αθέμιτα πλεονεκτήματα σε βάρος των μετόχων οι οποίοι είναι απλοί μέτοχοι και εισέπραξαν έτσι οι ίδιοι μέρισμα έμμεσα, υπό μορφή υπέρογκης αμοιβής τους ως μέλη του ΔΣ αλλά και συγκεκαλυμμένα, δια της αδικαιολόγητης και τεχνητής διόγκωσης των εξόδων διοικητικής λειτουργίας της εταιρείας αποκομίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο (υπό μορφή υπέρογκων αμοιβών και δήθεν διοικητικών εξόδων) οφέλη σε βάρος της εταιρείας.
Η κατάχρηση κρίθηκε στη βάση και ότι οι μέτοχοι της πλειοψηφίας, ενεργώντας συντονισμένα βάσει σχεδίου και αντίθετα στην καλή συναλλακτική πίστη, ενώ η εταιρεία έχει σημαντικά κέρδη, προκειμένου να στερήσουν από τους μετόχους της μειοψηφίας το δικαίωμά τους επί των κερδών της εταιρείας, το οποίο αποτελεί το σπουδαιότερο περιουσιακό δικαίωμα του μετόχου ανώνυμης εταιρείας, μεθόδευσαν τη μη διανομή ή την μειωμένη διανομή πρώτου μερίσματος, εγκρίνοντας συνεχώς την μεταφορά κερδών σε νέα χρήση σε κλίμακα μη εμπορικώς δικαιολογημένη με βάση την οικονομική κατάσταση της εταιρείας, χωρίς να πλήττονται οι ίδιοι από την μεταφορά αυτή, γιατί αποφασίζουν για τους εαυτούς τους, ως διοικούντων την εταιρεία, αμοιβές δυσανάλογες προς την απασχόλησή τους στην εταιρεία, αλλά και προς τα οικονομικά στοιχεία αυτής.
……………
Το Νομοθετικό πλαίσιο ακύρωσης αποφάσεων Γενικής Συνέλευσης για λόγους τυπικούς και ουσιαστικούς -όπως η κατάχρηση δικαιώματος.
Κατά το άρθρο 33 του Ν. 2190/1920, η γενική συνέλευση (Γ.Σ.) των μετόχων είναι το ανώτατο όργανο της ανώνυμης εταιρείας και δικαιούται να αποφασίζει για κάθε εταιρική υπόθεση, οι δε αποφάσεις της δεσμεύουν και υποχρεώνουν και τους απόντες ή διαφωνούντες εταίρους, μπορούν δε οι μέτοχοι να μετάσχουν σ` αυτή και να ασκήσουν τα δικαιώματά τους αυτοπροσώπως ή δι` αντιπροσώπου. Για να πραγματοποιηθεί και να λάβει εγκύρως αποφάσεις η Γ.Σ. των μετόχων, πρέπει να τηρηθούν οι διατυπώσεις που προβλέπει ο νόμος και αφορούν στη σύγκληση και συγκρότησή της (ΑΠ 137/2022). Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 35α`, 35β` και 35γ` του Ν. 2190/2020, αναμορφώθηκε το καθεστώς της ακυρότητας, της ακυρωσίας και του ανυποστάτου των αποφάσεων της γενικής συνέλευσης των μετόχων ανώνυμης εταιρίας, με τον επαναπροσδιορισμό των ελαττωμάτων, που επιφέρουν την ακυρότητα της απόφασης ή την ακυρωσία αυτής.
Στο νέο πλαίσιο περί λειτουργίας των ανωνύμων εταιρειών περιορίστηκαν οι περιπτώσεις που η ελαττωματικότητα μίας απόφασης της Γ.Σ. μπορεί να συνίσταται στην ακυρότητά της και εντάχθηκαν σ’ αυτήν οι μείζονος βαρύτητας περιπτώσεις, ενώ διευρύνθηκαν αντίστοιχα οι λόγοι, για τους οποίους μια τέτοια απόφαση μπορεί να είναι ακυρώσιμη.
Έτσι, στο άρθρο 35 α`, προβλέπονται πλέον τέσσερις (4) κατηγορίες ακυρώσιμων αποφάσεων και συγκεκριμένα: α) αποφάσεις που ελήφθησαν με τρόπο που δεν είναι σύμφωνος με τον νόμο ή το καταστατικό, β) αποφάσεις που ελήφθησαν από Γ.Σ., που δεν είχε νόμιμα συγκληθεί ή συγκροτηθεί, γ) αποφάσεις που ελήφθησαν χωρίς να παρασχεθούν οφειλόμενες πληροφορίες, που ζητήθηκαν κατά το άρθρο 39 και δ) αποφάσεις που ελήφθησαν κατά κατάχρηση εξουσίας της πλειοψηφίας, υπό τους όρους του άρθρου 281 ΑΚ (ΑΠ 214/2022).
Η ακύρωση γενικά μπορεί να ζητηθεί με αγωγή από οποιονδήποτε μέτοχο, κάτοχο μετοχών, που εκπροσωπούν τα δύο εκατοστά (2/100) του κεφαλαίου, αν δεν παρέστη στη συνέλευση ή αντιτάχθηκε στην απόφαση. Την ακύρωση μπορεί να ζητήσει και κάθε μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Η αγωγή ακύρωσης της απόφασης της γενικής συνέλευσης εκδικάζεται από το Πολυμελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας.
Η αγωγή στρέφεται κατά της εταιρείας και ασκείται εντός προθεσμίας τριών (3) μηνών από την υποβολή του σχετικού πρακτικού στην αρμόδια αρχή ή, εάν η απόφαση υποβάλλεται σε δημοσιότητα, από την καταχώριση της στο Μητρώο. Εντός της ίδιας προθεσμίας ασκείται και η αγωγή αποζημίωσης από τους μετόχους για την αποκατάσταση της ζημίας τους. Η ακύρωση της απόφασης ισχύει έναντι πάντων. Το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να λάβει τα μέτρα που επιβάλλει η κατάσταση η οποία προέκυψε από την ακύρωση. Σε κάθε περίπτωση δεν θίγονται τα δικαιώματα τρίτων, που αποκτήθηκαν με απόφαση που ακυρώθηκε ή με πράξη που διενεργήθηκε με βάση την απόφαση αυτή, εκτός αν ο τρίτος γνώριζε ή αγνοούσε από βαριά αμέλεια το ελάττωμα της απόφασης.